Długość ciała przekracza 4 cm, a rozpiętość skrzydeł dochodzi aż do 8 cm - rusałka żałobnik to jeden z największych motyli zamieszkujących Puszczę Białowieską. Widokiem dorosłych motyli możemy się cieszyć wyjątkowo długo. Żałobniki przemieniają się z poczwarek na początku wakacji, a późną jesienią zapadają w sen zimowy. Wychodzą z kryjówek wczesną wiosną, aby zakończyć swój długi żywot dopiero w okolicach czerwca. Wśród motyli są więc rekordzistami długowieczności.

Jak rozpoznać naszą rusałkę? Najłatwiej po ubarwieniu. Jej skrzydła mają głęboki, niemal wpadający w czerń, ale jednak bordowy kolor, na brzegach otoczony jasnożółtą obwódką.  Motyle obudzone z zimowego snu są nieco bledsze, na szczęście szybko wracają do pełni sił i urody. Końcówki skrzydeł zdobią dodatkowo drobne, niebieskie plamki, doskonale widoczne na ciemnym tle. Samica wygląda tak samo jak samiec, jest może tylko odrobinę większa.

Gąsienice żerują na wierzbach i brzozie. Na początku jaśniejsze z czasem stają się czarne, pokryte charakterystycznymi kolcami. Żyją w grupach przenosząc się z liścia na liść.

Rusałki żałobniki należą do bardzo płochliwych motyli. Najłatwiej spotkać je rankiem - zainteresowane są sokiem uszkodzonych roślin, ale także padliną, odchodami, a jesienią fermentującymi owocami. Zaniepokojone natychmiast odlatują i to poza zasięg naszego wzroku, bo wysoko, w korony drzew.