Piędzik przedzimek (Operophtera brumata)

Piędzik przedzimek należy do rodziny miernikowcowatych (Geometridae), która w Polsce liczy ponad 400 gatunków i zajmuje pod tym względem trzecie miejsce po zwójkowatych (Tortricidae) i sówkowatych (Noctuidae). Omawiany gatunek jest wyjątkowym motylem i to pod wieloma względami. Dorosłe motyle piędzika przedzimka pojawiają się o nietypowej porze roku - zwykle pod koniec października – co znalazło odzwierciedlenie zarówno w polskiej, jak i w łacińskiej nazwie gatunkowej (brumalis oznacza „zimowy”). Kolejną niezwykłą cechą jest wyraźny dymorfizm płciowy: samce piędzików są normalnie uskrzydlone i posiadają zdolność lotu, natomiast samice mają silnie zredukowane skrzydła, przez co są nielotne i poruszają się wyłącznie pieszo. 

Po wylęgu z poczwarek, samice wspinają się na pnie różnych drzew i krzewów liściastych, na których kopulują z samcami, a następnie składają jaja. Jaja zimują, a wiosną wylęgają się z nich larwy, które poruszają się w sposób przypominający odmierzanie pokonanej odległości, co jest zresztą typowe dla gąsienic większości miernikowcowatych. Po zakończonym rozwoju, larwy schodzą do ziemi, gdzie przepoczwarczają się w niewielkich, dość twardych kokonach. Piędzik przedzimek ma tendencję do cyklicznych (co ok. 9–10 lat) masowych pojawów, zwanych gradacjami, w trakcie których jego larwy doprowadzają do znacznego uszkodzenia liści drzew i krzewów (tzw. defoliacja). Zjawiska te z reguły mają miejsce na dużych obszarach leśnych, dlatego gatunek jest uznawany za szkodliwy z punktu widzenia gospodarki leśnej. W Puszczy Białowieskiej procesy te można obserwować w sposób niezakłócony zabiegami ograniczania populacji piędzika, przy czym w największym stopniu żer larw tego miernikowca uszkadza graby. 

Fot. Samiec piędzika przedzimka na liściu olszy