Rodzaj Zavaljus należy do rodziny zadrzewkowatych (Erotylidae) i jest reprezentowany w faunie palearktycznej zaledwie przez jeden gatunek, właśnie Zavaljus brunneus. Należy on do wielkich rzadkości w całym swoim zasięgu. Chrząszcz ten odkryty został w Puszczy Białowieskiej dopiero w 2012 roku i jest to jedyne, jak do tej pory, jego stanowisko w Polsce. Znany jest także z nielicznych okazów z Finlandii, Łotwy, Szwecji i Słowacji oraz z europejskiej części Rosji. W Puszczy Białowieskiej został znaleziony na martwej, nasłonecznionej osice powalonej przez wiatr w lesie gospodarczym. Bardzo ciekawa jest biologia tego gatunku. Postacie dojrzałe oraz larwy znajdowane były w chodnikach larwalnych wydrążonych w drewnie przez kózkowate, głównie zmorszniki, np. Zmorsznika olbrzymiego Macroleptura thoracica, a zasiedlonych przez różne gatunki os z rodziny grzebaczowatych (Crabronidae). Larwy tego chrząszcza odżywiają się ofiarami zgromadzonymi przez pasożytnicze osy, a więc ciałami owadów i pająków. Taki tryb życia pozwala zaliczyć zadrzewka do nielicznych i wyjątkowych wśród chrząszczy gatunków kleptopasożytniczych, a więc „podkradających” ofiary innych gatunków. 

Cykl: Białowieskie rzadkości
Autor: prof Jacek Hilszczański