Pełzacz ma zaledwie 12 cm długości i około 20 cm rozpiętości skrzydeł, a zatem jest jeszcze mniejszy od wróbla. Grzbiet jest pstrokato-brązowy, spód ciała biały, a nad okiem przebiega wyrazista, biała pręga. Długi ogon służy mu jako podparcie. Jest zwłaszcza przydatny podczas wspinaczki po pniu drzewa, gdy pełzacz charakterystycznym, spiralnym ruchem porusza się z dołu do góry, w poszukiwaniu ulubionych przysmaków. Głównym daniem pełzacza są bowiem owady i pająki, na które trafi w trakcie tych powolnych wędrówek.

Pełzacze preferują starodrzewia, żyjąc zarówno w lasach liściastych jak i iglastych. Do budowy gniazda wystarczy im niewielka szczelina w drzewie, którą wyściela mchem i innymi roślinami. W tej misternie skleconej czarce, pełzacze wyprowadzają dwa lęgi w ciągu roku. Od kwietnia do czerwca, samica składa każdorazowo 5-6 nakrapianych jaj, a pisklaki, które przychodzą na świat po dwóch tygodniach wysiadywania, dokarmiane są przez obydwoje rodziców. 

Samca od samicy trudno odróżnić - mają podobną wielkość i upierzenie. Łatwo też pomylić pełzacza leśnego z ogrodowym. Leśny ma nieco krótszy dziób i nieznacznie różni się w ubarwieniu.