Głowienka pospolita jest zwykle niewielką rośliną zielną, choć jeśli znajdzie sprzyjające warunki potrafi dorastać nawet do 60 cm wysokości. Wśród zieleni wyróżniają ją niebieskofioletowe, czasem przybierające barwę białą lub różową, wargowe kwiaty. Na szczycie łodygi zbierają się one bardzo blisko siebie w formę przypominającą kłos i ustawiają w nibyokółkach. 

Pojedynczy kwiat przypomina rozwarte ramiona, zapraszając do siebie owady na smaczny posiłek. Głowienka kwitnie bardzo długo, od kwietnia aż do października, a nawet listopada. Z zapylonych kwiatów rozwijają się nasiona - rozłupki, które są zjadane przez drobne zwierzęta. Tak oto roślina znalazła też sposób na rozsiewanie.

Tuż pod kwiatostanem wyrastają nakrzyżlegle ustawione liście. Są nieco podłużne, jajowate, najczęściej całobrzegie, chociaż zdarzają się także karbowane. Łodyga jest najczęściej naga i wyraźnie czterokanciasta. 

Głowienka jest rośliną dość rozpowszechnioną. W Puszczy Białowieskiej spotkać ją można na łąkach, w zaroślach, przy drogach, oraz na skrajach lasów. Lubi gleby gliniaste i obfitujące w zasoby azotu.