Grzyby wzbudzały zainteresowanie od najdawniejszych czasów. Ciągle jednak są grupą organizmów poznaną w niewielkim stopniu. Dopiero w latach 60. ubiegłego wieku uzyskały rangę osobnego królestwa organizmów, wcześniej łączono je w jedną grupę taksonomiczną z roślinami. W Polsce stwierdzono do tej pory ok. 6 tys. gatunków tzw. mikrogrzybów (grzybów mikroskopijnych), ok. 3500 gatunków tzw. grzybów wielkoowocnikowych (grzybów makroskopijnych, które tworzą owocniki widoczne gołym okiem) oraz ok. 1600 gatunków grzybów zlichenizowanych, zwyczajowo zwanych porostami.

Ostoja rzadkich i cennych gatunków

Według informacji zamieszczonych na stronach BPN na terenie Puszczy Białowieskiej występuje ok. 3–4 tys. gatunków grzybów (samych tylko grzybów wielkoowocnikowych w puszczy występuje ok. 1800 gatunków). Tak ogromne ich bogactwo związane jest z wyjątkową różnorodnością siedlisk leśnych i dużą ilością martwego drewna w puszczy. Puszcza Białowieska jest jedną z najważniejszych ostoi grzybów w Polsce i w Europie. Wpływa na to kilka czynników. Jest stosunkowo sporym kompleksem leśnym, w którym występuje duże zróżnicowanie siedlisk, warunkujących rozwój wielu zespołów leśnych. Ponadto zróżnicowane nizinne lasy o charakterze naturalnym, chronione głównie w granicach Białowieskiego Parku Narodowego i w rezerwatach poza terenem parku, a także pozostałe fragmenty mało przekształcone przez człowieka pozwalają na przebieg procesów ekologicznych niezakłóconych działalnością człowieka, co stwarza wielu gatunkom grzybów doskonałe warunki do rozwoju i przeżycia.

Jesienne wystawy grzybów

Grzybiarze, przyrodnicy, turyści, uczniowie mogą się zapoznać z bogactwem świata grzybów Puszczy Białowieskiej podczas corocznie organizowanych Jesiennych Wystaw Grzybów Puszczy Białowieskiej. Pierwsza wystawa została zorganizowana we wrześniu 1993 r. Jej inicjatorami byli ówczesny dyrektor BPN dr inż. Czesław Okołów oraz dr hab. Bogdan Jaroszewicz, prof. Uniwersytetu Warszawskiego (wówczas kustosz Muzeum Przyrodniczo-Leśnego BPN). Wiedząc, że w białoruskim parku narodowym Biełowieżskaja Puszcza odbywają się wystawy grzybów, nawiązali oni kontakt z ich organizatorem dr. Pawłem Michalewiczem, mykologiem i jednocześnie kustoszem tamtejszego muzeum. I to właśnie dr Michalewicz sprawował nadzór merytoryczny nad pierwszą wystawą. Grzyby prezentowano w holu Muzeum Przyrodniczo-Leśnego BPN.

Podczas organizowanych przez 25 lat wystaw zaprezentowano w sumie prawie 650 gatunków grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących, występujących w Puszczy Białowieskiej. Kolejnych 400 gatunków było zebranych w celach naukowych (nie były wystawiane).

Szansa na poznanie grzybowych osobliwości

Wielkie bogactwo puszczańskiego królestwa grzybów potwierdzają zarówno badania prowadzone na terenie Białowieskiego Parku Narodowego w XX w., jak i najnowsze. Wśród zidentyfikowanych gatunków niemal połowa to gatunki uznane za cenne (chronione, zagrożone, bardzo rzadkie, w tym znane wyłącznie z terenu BPN), z tego dla części gatunków park jest jedynym znanym miejscem występowania na terenie Polski.

Podczas ubiegłorocznej jubileuszowej 25. wystawy na zwiedzających czekała ekspozycja zebranych w terenie 159 gatunków grzybów, wyodrębnionych w grupy: grzyby jadalne, grzyby niejadalne (w tym grzyby nadrzewne i nadrewnowe) oraz grzyby trujące. Zorganizowano też kącik „Zwodnicze sobowtóry”, w którym prezentowano z wykorzystaniem modeli pary grzybów jadalnych i ich trujące sobowtóry. W tym roku w związku z panującą w Polsce pandemią COVID-19 zrezygnowano z organizacji wystawy. Pamiętając jednak o wszystkich wielbicielach grzybów, zaplanowano na wrzesień różnego rodzaju aktywności edukacyjne na profilu FB Białowieskiego Parku Narodowego.

Prezentacja świeżych owocników jest doskonałą okazją do pogłębienia wiedzy na temat różnorodności tej grupy organizmów, niezmiernie ważnej roli, jaką odgrywają w przyrodzie oraz uświadomienia konieczności ich ochrony i poznania jej sposobów. To także okazja do obejrzenia grzybowych osobliwości, np. purchawicy olbrzymiej czy sromotnika bezwstydnego, którego najczęściej rejestrujemy węchem, a z trudnością odnajdujemy w terenie. Dzięki wystawie można się dowiedzieć, jak wygląda bardzo niebezpieczny grzyb – muchomor sromotnikowy, mylony często z kanią lub pieczarką, oraz obejrzeć purchawkę chropowatą, która w stadium młodocianym nadaje się do jedzenia. W ramach tej wyjątkowej imprezy przyrodniczej odbywają się wykłady prowadzone przez specjalistów – mykologów, konkursy o grzybowej tematyce, plebiscyty kulinarne, występy artystyczne oraz zajęcia edukacyjne dla uczniów okolicznych szkół.